تشخیص درمان وسواس کودکان و نوجوانان

کودکان و نوجوانانى که دچار اشتغالات ذهنى، خشکى رفتار، اجراى رفتارهاى آئینى و سخت گیرى هاى بیش از اندازه مى شوند، گاه چنان از اعمال و افکار خود مضطرب و پریشان مى شوند که تا آن کارها را انجام ندهند، آرام نمى گیرند. در مواردى نیز سعى مى کنند این گونه افکار و رفتارهاى خود را طورى سرکوب کنند و یا عادى جلوه دهند که دیگران را نسبت به خود حساس ننمایند؛ و در موارد دیگرى که قادر به کنترل رفتارهایشان نیستند، از والدین و سایر اعضاى خانواده شان مى خواهند که آنان را در انجام آئین ها و مراسم افراطى وسواسى شان همراهى کنند. براى مثال ممکن است کودکى که خودش وسواس مسواک زدن دارد، از مادرش نیز بخواهد که او نیز چندین بار دندان هایش را مسواک بزند.
به طور کلى علائمى که والدین باید نسبت به بروز آنها حساس و هوشیار باشند تا این اختلال را در کودک شان زود تشخیص دهند، عبارتند از:
- مجروح شدن و ترک خوردن پوست دست کودک بر اثر شستن مکرر دست ها.
- مصرف بیش از اندازه صابون، دستمال کاغذى، نوار توالت و...
- افت تحصیلى ناگهانى و پایین آمدن یک باره نمرات امتحانات مدرسه.
- طول کشیدن بیش از اندازه مشق نوشتن.
- سوراخ شدن و تکه تکه شدن پاک کن ضمن مشق نوشتن و امتحان دادن.
- تعریف کردن مکرر و یک نواخت درس هاى روزانه با استفاده از جملات مکرر.
- لباس عوض کردن بیش از اندازه.
- داشتن مراسمى طولانى براى خوابیدن.
- نگرانى براى سلامتى اعضاى خانواده.
- اصرار بر دادن آزمایش هاى گوناگون پزشکى، براى اطلاع از سلامتى خود و اعضاى خانواده.
همچنین نکاتى که پزشک، روانشناس و یا متخصص علوم رفتارى حین مصاحبه تشخیصى از کودک و اعضاى خانواده اش درباره آنها پرس و جو مى کند، عبارتند از: ۱ _ آیا افکار، اندیشه ها، تصورات، احساسات و موضوعاتى موجب نگرانى، آزار و تشویش تو مى شوند؟ ۲ _ آیا مرتب در حال چک کردن وسایل و کارهایت هستى؟ ۳ _ آیا بیش از سایر دوستان و همکلاسى هایت دست مى شویى؟ ۴ _ آیا مدام در حال شمردن اعداد و یا انجام دادن کارها بر طبق تعداد و شمارش خاصى هستى؟ براى مثال ۵ بار دست شستن، ۱۰ بار بازدید از شیر گاز، ۸ بار چک کردن قفل در و.... ۵ _ آیا کلکسیون ها و مجموعه هاى زیادى جمع مى کنى؟ ۶ _ آیا هر چیزى باید سر جاى خودش باشد؟ ۷ _ آیا قبل از این که به رختخواب بروى، مجبور به انجام یک سرى آیین ها و مراسم گوناگون هستى؟
از آن جایى که ممکن است هر کودکى به راحتى پاسخ این پرسش ها را «آرى» بدهد و منجر به تشخیص اشتباه پزشک شود، باید این سئوالات را از والدین و یا اعضاى نزدیک خانواده کودک نیز پرسید و از سابقه بیمارى هاى روانى از جمله اختلالات کلامى و یا حرکتى اطلاع حاصل نمود. معمولاً اختلال وسواس زمینه ژنتیکى دارد و کودکانى که یکى از اعضاى خانواده شان دچار چنین اختلالاتى باشد، احتمال ابتلاى به وسواس فکری_ عملى بیشتر است. معمولاً نشانگان اختلال وسواس به ندرت به یک باره شروع مى شوند. سایر اختلالاتى که معمولاً همراه با اختلال وسواس فکرى _ عملى پدید مى آیند، عبارتند از: اختلالات اضطرابى، افسردگى، اختلالات مربوط به کمبود توجه، بیش فعالى، اختلالات مربوط به یادگیرى، اختلالات رفتارى (مثل ناخن جویدن، تیک هاى عصبى، خارش پوست).

• روش هاى درمان اختلال وسواس فکرى _ عملى در کودکان و نوجوانان
پژوهش هاى مختلف نشان مى دهند که بهترین نوع درمان اختلال وسواس در کودکان استفاده از روش هاى رفتاردرمانى و در مواردى توام با دارودرمانى است. بر طبق این روش ها، ابتدا رفتاردرمانگر، کودک را تشویق مى کند تا افکار و آئین هاى وسواسى خود را به طور دقیق و جزءبه جزء شرح دهد، تا او بتواند اجزاى کلیدى این رفتارها را شناسایى کند. آنگاه از او مى پرسد که انجام دادن کدام یک از رفتارهاى وسواسى اش ضرورى نیست و آیا مى تواند بدون آن که نگران و مضطرب شود، از انجام آن بخش از رفتارهایش صرف نظر کند. در این مرحله درمانگر، ضمن پذیرش حالات، افکار و رفتار کودک، سعى مى کند به او بفهماند که هر فردى ممکن است در مواردى دچار خشکى رفتار و اشتغالات ذهنى وسواسى شود که به دلایل نامفهومى مدام آنها را تکرار مى کند. هدف او از این کار آن است که تا حدود زیادى آئین ها و افکار وسواسى کودک را متزلزل کند تا حدى که رفته رفته بتواند گام هاى موثرى براى حذف این گونه رفتارها بردارد. گروه دیگرى از رفتاردرمانگران که روش هاى خود را بر پایه دیدگاه شناخت درمانى استوار کرده اند نیز براى درمان اختلال وسواس در کودکان و نوجوانان سعى مى کنند ابتدا به کودک بیاموزند که چگونه مى تواند احساسات و افکارش را درباره فکر و عملى که انجام مى دهد، تغییر دهد. براى مثال، اگر کودکى وسواس دست شستن دارد، از او مى خواهند که دست هایش را کثیف کند (مثلاً گل آلود، چرب، خمیرى، ماسه اى و...) و سعى کند بدون آن که چندین بار دست هایش را بشوید به بازى خود ادامه دهد و فقط در انتهاى بازى دستش را بشوید. در این روش، تغییر نگرش کودک درباره کثیفى و آلودگى مدنظر است و این که او بتواند به خود بقبولاند که خمیر نوعى وسیله بازى براى کودکان است که از مواد بهداشتى درست شده است و لزومى نیست در حین خمیربازى چندین بار دست هایش را بشوید. روش هاى درمان رفتارى زمانى که اعضاى خانواده هم درگیر حل مشکل شوند، بهترین شیوه درمان محسوب مى شود. طبق نظر روانشناسان و متخصصان علوم رفتارى، کودکانى که براى درمان خود از این گونه شیوه ها استفاده مى کنند، نیاز به حمایت، همکارى و مشارکت تمام اعضاى خانواده دارند. در حقیقت، درصد بهبودى کودک بدون همراهى خانواده خیلى کم مى شود، زیرا شیوه هاى درمان شناختى رفتارى اغلب با قدرى اضطراب و نگرانى توام هستند که اگر حمایت روانشناس، والدین و اعضاى خانواده را همراه نداشته باشد، درمان و بهبود کودک را به تاخیر مى اندازد. به همین دلیل بهتر است به روان درمانگرى مراجعه شود که حمایت و پشتیبانى لازم را از کودک بنماید.

• کمک هاى والدین و اعضاى خانواده
زمانى که کودکى دچار مشکل وسواس مى شود، مادر و پدر او باید به این نکته توجه داشته باشند که کودک گناه و تقصیرى ندارد. وقتى آنان قصد درمان و بهبودى بیمارى فرزندشان را دارند، باید از هر جهت کودک را مورد حمایت خود قرار دهند. والدین باید سعى کنند آگاهى هاى خود را در زمینه نوع بیمارى فرزندشان بالا ببرند و انتظارات و خواسته هایى در حد توان کودک از او داشته باشند. آنها باید بدانند که چنانچه همراه و مشفق کودک باشند، روند درمان او روزبه روز تسریع خواهد یافت و رفتارها و افکار آزاردهنده کودک نیز به تدریج از بین خواهند رفت. مادر و پدر باید بتوانند کمترین بهبودى کودک را تشخیص دهند و او را مورد تشویق و حمایت خود قرار دهند. در نظر داشته باشید هیچ کودک وسواسى اى بدون داشتن والدینى مضطرب، پریشان و مبتلا به اختلالات عصبى وجود ندارد. تمام اعضاى خانواده باید نسبت به این موضوع حساس و هوشیار باشند. آنان باید تا حد امکان شرایط را براى کودک آرام و عادى نگه دارند تا او بتواند مشکلات و سختى هاى درمان را راحت تر تحمل کند. خانه اى پرتنش و اضطراب هیچ گاه نمى تواند به کودک کمک کند تا با نگرانى و تشویش ناشى از شیوه هاى درمانگرى مقابله نماید.

ماندانا سلحشور
منبع : پارس نایس

علایم کودکان بیش فعال

رئیس انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران گفت: پرتحرکی، پرحرفی ،بیقراری و در عین حال کم تمرکزی، کم دقتی و بی*توجهی نسبت به مسائل درسی و کم صبری و کم تحمل بودن نشانه بیش فعالی کودکان است.

مهدی تهرانی دوست در گفت وگو با فارس، اظهار داشت: بیش*فعالی یکی از مشکلات کودکان است که تا سنین نوجوانی و گاهی بزرگسالی ادامه پیدا می کند.

رئیس انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران ادامه داد: در مواجهه با بیش*فعالی ما با علائمی مواجهیم که در سنین قبل از دبستان به صورت پرتحرکی، پرحرفی ،بیقراری و در عین حال کم*تمرکزی، کم*دقتی و بی*توجهی نسبت به مسائل درسی و انجام کارهای درسی بروز پیدا می*کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: یکی دیگر از علائم بیش*فعالی می*تواند کم صبری و کم تحمل بودن این کودکان باشد که در مقابل انجام کارها قبل از اینکه فکر کنند عمل می*کنند و به همین خاطر کارهای آنها با اشتباهات بیشتری همراه است.

فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان ادامه داد: این کودکان علی*رغم آنکه از هوش مناسبی برخوردارند از نظر تحصیل دچار مشکل می*شوند چرا که توجه آنها به کلاس درس کم است و برای درس خواندن هم علاقه چندانی نشان نمی*دهند. از توانشان برای درس خواندن استفاده نمی*کنند و در سالهای بالاتر و در رده*های راهنمایی و دبیرستان با مشکلات تحصیلی مواجه خواهند شد.

رئیس انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران افزود: این دسته از کودکان در ارتباط با بچه*های هم سن و سال خود نیز مشکلاتی از نظر ارتباطی پیدا می*کنند چرا که رفتار*های بچه*های دیگر را نمی*توانند تحمل کنند و از طرفی همسالان آنان نیز نمی*توانند آنها را تحمل کنند و در نتیجه بچه*های بیش*فعال دوستان صمیمی کمتری خواهند داشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به خانواده ها پیشنهاد کرد: در ارتباط با این دسته از کودکان، توجه بیشتری به آنها داشته باشند چرا که دیده شده بعضی از خانواده ها علیرغم وجود این مشکل، آن را به حساب شیطنت و بازیگوشی کودک می گذارند و تصور می کنند که با بزرگ شدن کودک،بیش فعالی او حل می شود و به این نکته توجه نمی*کنند که این فرزند دچار مشکلات درسی و ارتباطی می شود.

تهرانی دوست، به زمان و نحوه تشخیص درست این اختلال اشاره داشت و افزود: خانواده ها در مواجهه با این اختلال، باید کودک را نزد روانپزشک برده تا مشکل کودک ارزیابی شود و این اختلال درمان شود.

رئیس انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران ادامه داد: بیش*فعالی را میتوان هم درمان دارویی کرد و هم درمان رفتاری.عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: داروی مناسب برای درمان این اختلال داروی ریتالین است که خوشبختانه در کشور وجود دارد و داروی مناسبی برای درمان بیش فعالی است.

وی افزود: علاوه بر درمان دارویی، یکسری آموزش*های رفتاری نیز به خانواده*ها داده می*شود تا بدانند که چگونه با کودک رفتار کنند تا مشکلاتشان را کنترل کنند.رئیس انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران به خانواده*ها توصیه کرد که نگران درمان دارویی فرزند خود نباشند.

فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان افزود: متأسفانه دیده شده که اخبار نادرستی از نظر علمی در رسانه ها منتشر میشود. مصرف داروی ریتالین را خطرآفرین دانسته و به ایجاد مشکلات جدی در کودکان مربوط می دانند.

تهرانی دوست تصریح کرد: سالهاست این دارو در تمام دنیا مصرف می*شود و توصیه اکید شده است که کودکان بیش*فعال با این دارو تحت درمان قرار بگیرند.

رئیس انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران، عدم درمان کودکان بیش*فعال را به ایجاد مشکلات جدی برای کودک و خانواده* مربوط دانست و افزود: در درمان اختلال بیش*فعالی، جای هیچ نگرانی نیست و خانواده*ها بدانند که با درمان دارویی و رفتاری میتوان این اختلال را کنترل کرد

درمان ترس کودکان

ترس بخش طبیعی از رشد کودک است. ترس ها در صورتی غیر طبیعی هستند که به صورت دائمی و به مدت طولانی در کودک باقی بمانند یا ذهن کودک را به طور کامل اشغال کنند،اگرترس در تمام زندگی عادی آنها مداخله کرده و تأثیرمنفی داشته و کودک نتواند از آن رهایی یابد مبتلا به تشویش که همان ترس بی مورد و بی اساس است می گردد. ترس یک غریزه طبیعی است که در انسان از همان بدو تولد وجود دارد، گاهی به دلیل تغییراتی که در شدت و نوع آن بوجود می‌آید از حالت عادی خارج می‌شود. این ترس‌ها تحت عنوان ترس‌های مرضی شناخته می‌شوند که هم کودک و هم اطرافیان او را آزار می‌دهند توصیه‌های مناسب روان‌شناسان و استفاده از مداخلات رفتاری ضروری است.

انواع ترس :
کودکان نوپا معمولاً از تنهایی (جدا شدن از پدر یا مادر)، اصوات آزار دهنده، زمین خوردن، حیوانات و حشرات، ، حمام کردن و تاریکی هنگام خواب می ترسند. که با افزایش سن و رشد شناختی این ترس ها کاهش خواهد یافت در غیر این صورت نیاز به درمان است.
در موردکودکان پیش دبستانی شامل ترس از حیوانات و حشرات، غول ها و ارواح، گم شدن، طلاق، از دست دادن پدر یا مادر، و تاریکی هنگام خواب می باشد.
کودکانی هنگامی که وارد مدرسه می شوند. از تنهایی، بعضی صداها، زمین خوردن، ورود به مکان جدید (مثلا به مدرسه) ، تاریکی هنگام خواب ،طرد اجتماعی، جنگ، فضاهای جدید و دزد می ترسند.
نوجوانان (که به سن بلوغ رسیده اند) معمولاً از دزد، موقعیت های جدید (مثل دانشگاه و…) جنگ، طلاق و روابط غیرمعمول واهمه دارند و می ترسند. این قبیل ترس ها در کودکان در تمام گروه های سنی، در بعضی از دوران های زندگیشان ممکن است افزایش یابد: تولد یک فرزند جدید در خانواده، نقل مکان از خانه ای به خانه دیگر، طلاق و غیره.

گاهی بعد از وقوع یک اتفاق تحریک کننده، ترس در کودکان تقویت می گردد مثلاً افتادن در آب، سوختن بر اثر تماس با یک شیء داغ یا فرار کردن از یک سگ. بعضی کودکان نسبت به کودکان دیگر بیشتر می ترسند و این بستگی به روحیات و خلق و خوی آنها دارد. والدینی که همیشه نگران هستند و در تشویش به سر می برند یا زود در مقابل هرچیز عکس العمل نشان می دهند، فرزندانشان اغلب دارای همان روحیات هستند و همیشه در ترس و واهمه قرار دارند.

رفتار با کودکان هنگام بروز ترس:
به احساس کودک احترام قائل شوید به خاطر ترسیدنش او را تحقیر نکنید و بدانید که بی توجهی به چیزهایی که او را می ترساند کمکی به حل مشکل نمی کند.
- از او بخواهید علت ترسش را بگوید و درباره آن با او صحبت کنید.
- بیش از حد لزوم از او مواظبت نکنید و اجازه بدهید او خودش از چیزهایی که می ترسد دوری کند و کودک را هیچ وقت به انجام دادن کارهایی که از آن واهمه دارد وادار نکنید.

زیاد عکس العمل نشان ندهید زیرا توجه زیاد به ترس اوباعث تقویت ترس در کودک می شود.

- به کودک دلداری دهید تا یاد بگیرد بر ترسش مسلط گردد. با او همدردی کنید و برایش توضیح دهید. به عنوان مثال بگویید: می دانم که از رفتن به مسابقه می ترسی و شاید از این که افرادجدیدی را می بینی نگران هستی؛ ولی من فکر می کنم در آنجا احساس خیلی بهتری خواهی داشت و افراد شرکت کننده در مسابقه هم احساس تورا دارند.
به او یادآوری نمایید قبلاً هم در یک زمانی از چیزی می ترسیده و بعد از مدتی ترسش از بین رفته و ترسها دائمی نیستند .
- به او قوت قلب بدهید و به او کمک کنید تا با ترس روبه رو شود. آن را حس کند .تا به صورت عینی در آمده وارد ناخواآگاهش نشود.

تـرس از تاریکی
ترس از تاریکی حدود ۲ تا ۳ سالگی ظاهر می شود. و بین کودکان متفاوت است. یک شب از هیولا و شب دیگر از دزد یک شب از جن و……. می ترسند.
معمولاً اطمینان دادن به کودک مانع تشدید و مزمن شدن ترس می شود، اما گاهی ترس در کودک باقی می ماند، در این صورت پیشنهادهای زیر شما را در غلبه بر مشکل یاری خواهند داد.
درباره ترس بحث کنید. هیچ گاه روی احساساتی مثل ترس، سرپوش نگذارید، بلکه به آن اعتراف کنید زیرا به نظر کودک واقعی می آید.
به او اطمینان دهید چیزی برای ترسیدن وجود ندارد، اما احساسات او را به عنوان احمقانه یا بچگانه بودن مسخره نکنید.
سوال کنید در تاریکی از چه چیزی می ترسد؟ در یک اتاق تاریک کنار او بنشینید و بخواهید علت ترس خود را شرح دهد
کودک را در برابر ترس مقاوم کنید: مجموعه ای از بازی ها می توانند کودک را به تاریکی عادت دهند. به برخی از این بازی ها توجه کنید. دنبال بازی، شما راهنما باشید و از کودک بخواهید شما را دنبال کند. بهتر است با دستتان او را راهنمایی کنید. ابتدا بازی را در روشنایی انجام دهید و فقط گاهی وارد تاریکی شوید، اما بتدریج مدت زمان بیشتری را در تاریکی بگذرانید. اگر کودک خواست جای خود را با او عوض کنید.
بازی شمردن
همراه با فرزندتان در یک محل تاریک بایستید و تا عدد ۳ بشمارید. کم کم این زمان را طولانی تر کنید، تا به ۶۰ ثانیه برسد. او را از صمیم قلب تحسین کنید. بتدریج صدایتان را پایین تر بیاورید. برای یک کودک بزرگ تر می توانید این زمان را تا چند دقیقه نیز افزایش دهید. در تاریکی باری های مختلفی انجام دهید مثلا گرگم به هوا بازی کنید. هر کدام به نوبت گرگ شوید و در حین بازی حسابی سروصدا کنید.
روی میز پتویی بیندازید و به کودک اجازه دهید تا به زیر آن برود و برایش در و پنجره درست کند این مکان فضای مناسبی برای بازی کردن در تاریکی است. با او قایم باشک بازی کنید، یا شیء خاص را در یک مکان تاریک مخفی کنید و از او بخواهید آن را پیدا کند تا در این صورت یک علامت مثبت به دست آورد. می توانید برای هر سه علامت مثبت هدیه ای کوچک به او بدهید. به کودک اطمینان دهید که در تاریکی خطری او را تهدید نمی کند.
شب، قبل از خواب درها و پنجره ها را با همکاری کودک قفل کنید. توضیح دهید که دزد بندرت به خانه ای که کسی در آن است وارد می شود و همین طور بگویید که اگر دزدی وارد خانه شود، شما زودتر بیدار خواهید شد.
همراه با کودکتان درحالیکه یک چراغ قوه در دست دارید، به اتاق تاریکی وارد شوید و نقش کاوشگر را بازی کنید.

به کودک امورش دهید در تاریکی با خودش صحبت کند. وقتی او جمله هایی نظیر من نمی ترسم و هیچ چیز نمی تواند به من صدمه بزند را تکرار کند می تواند خودش را شجاع بداند.

تقویت کننده ها:
هرگاه کودک را در غلبه بر ترسش موفق دیدید موفقیت او را تحسین کنید. مثلا یک چراغ قوه به دست کودک بدهید. برای شب اول ۲ دقیقه در تاریکی کافی است، اما هر شب یک دقیقه به این زمان بیفزایید. این کار را تا آنجا ادامه دهید که کودک بتواند قبل از به خواب رفتن براحتی در رختخوابش دراز بکشد.

ترس های مورد نیاز درمان
ابتدا به سن کودک باید توجه داشت. برخی از ترس‌ها در سنین خاصی طبیعی‌تر هستند. بنابراین اگر چنین ترس‌هایی بیش از دو سال دوام داشته باشند حتما به توجه و درمان نیاز دارند. اصولا یک ترس عادی نباید چنین مدت زمانی طول بکشد و گاه بدون نیاز به مداخلات درمانی به تدریج کاهش پیدا کرده و بالاخره از بین می‌رود. همینطور برای تشخیص ترس‌های غیر عادی باید به نوع ترس نیز توجه داشت.
درمان ترس:
روان شناسان برای کاهش ترس‌های کودکان راههای زیادی را توصیه می‌کنند. به والدین توصیه می‌کنند که در رفع مشکل کودک عجله نکنند. تعجیل و شتابزدگی آنها در کاهش ترس کودک می‌تواند به جای درمان ، اضطراب و ترس او را افزایش دهد. این ترس معمولا بتدریج از بین می‌رود و لازم است والدین با خونسردی و آرامش اقدام به کاهش این ترس‌ها نمایند.
راه حل بعدی روان شناسان این است که هرگز کودکان را به خاطر ترسی که دارند تحقیر و سرزنش نکنیم. هر چند دلیل ترس از نظر ما بزرگترها کاملا غیر منطقی و نامعقول به نظر می‌رسد اما خود کودک چنین احساسی ندارد و نمی‌تواند غیر منطقی بودن ترس خود را درک کند و سرزنش به او کمکی نخواهد کرد.
زمانیکه کودک تحت نظر یک متخصص یا روان شناس درمان می‌شود، اگر عامل اصلی ایجاد کننده ترس هنوز حضور داشته باشد چندان فایده‌ای نخواهد کرد. مثلا زمانیکه خود مادر از تاریکی می‌ترسد، هر چند کودک حمایت‌ها و درمان‌هایی را از روان‌شناس و مشاور خود دریافت می‌کند، اما الگویی که در خانه از رفتار مادر می‌پذیرد الگویی قویتر است که نتایج یک درمان ثمر بخش را از بین می‌برد. بنابراین لازم است علل اساسی ترس کشف و مرتفع شوند.
بازی ترس کودک را از بین می برد. مثلا کودکی که از آمپول می‌ترسد، می‌توانیم یک بازی خوب ترتیب بدهیم که در آن کودک آمپول زدن را تمرین کند. در مراحل دیگر می‌توان از روشهای خاص رفتار سازمانی که توسط روانشناسان استفاده می‌شود بهره جست. با مراجعه به یک روانشناس و درمان‌های رفتاری او می‌توان اقدام به حل مشکل کودک نمود.

ما در خدمتگزاری حاضریم

برگرفته از سایت http://www.ravanmoshaver.com

چه کنیم اگر کودک بیش از حد وابسته باشد؟

بسیاری از کودکان آموخته اند که برای برآورده شدن نیازهایشان، به بزرگسالان وابسته باشند. والدین و معلمان به دلیل انجام دادن کارها به جای کودکان، شهرت بدی دارند و به این ترتیب، وابستگی آن ها را تشدید می کنند و بر احساس کفایت و مسئولیت کودکان تأثیر منفی می گذارند. هدفِ مادر در موقع وابستگی بیش از حد، بازگردان مسئولیت به کودکان و تسهیل اتکا به نفس در آنان است. برخی کودکان با تقاضای کمک یا اصرار به اینکه مادر به جای آن ها تصمیم بگیرد، مادر را کلافه می کنند. کودکان کاملاً می توانند برای خود تصمیم بگیرند و می توانند با داشتن اجازۀ امتحان تصمیم گیری، به قدرت این عمل پی ببرند. همچنین باید به کودکان اجازه داده شود که به انجام دادن امور برای خود بپردازند.

مادر، خدمتکار کودک نیست که بدود و چیزهایی را برای او بیاورد، به او لباس بپوشاند، قوطی هایی را که خود کودک می تواند به راحتی باز کند برای او بگشاید، یا رنگ ها را انتخاب کند،  یا تصمیم بگیرد که کودک کدام تصویر را رنگ کند، یا تصمیم بگیرد که اول با چه چیزی به بازی بپردازد. چنین رفتارهایی تنها به وابستگی کودک دامن می زند و بی کفایتی و ناکارآمدی را در او تقویت می کند. پاسخ های مادر باید اعتماد به کودک را برساند و مسئولیت را به عهدۀ کودک باز گرداند.

نمونه های زیر، گفته های کودکان و پاسخ های مادر است که باید مسئولیت را به آن ها باز گرداند.

کودک:    نمی دانم چه کار کنم. تو می خواهی که من اول با چی بازی کنم؟

مادر:   بعضی وقت ها تصمیم گرفتن مشکل است. خودت باید تصمیم بگیری که اول با چی بازی کنی

کودک: مامان بیا ببین مشق هام درسته؟

مادر: عزیزم من می دونم که خودت می تونی مشق هاتو به بهترین نحو بنویسی . تلاشتو بکن و همه رو بنویس . هرکدام را سوال داشتی می تونی از من بپرسی

کودک: مامان برام انشاء می گی؟

مادر: ( در ضمن اینکه نحوه ی انشاء نوشتن را قبلا به او گفته است یا نحوه ی به تصویر کشیدن مناظر را برای او توضیح می دهد) من به توانایی های تو اطمینان دارم و مطمئنم که می تونی زیباترین انشاء را بنویسی. عزیزم برو انشاتو بنویس وقتی تموم شد برایم بخوان تا با هم ویرایشش کنیم.

نکته ی کلیدی که باید به آن توجه داشته باشید:  وقتی به توانایی های او اعتماد کردید، پس از آن باز با ترازوی کمالگرایی، عمل او را نسنجید و انتظار نداشته باشید که در اولین تمرین ها، بهترین عملکرد را از خود به جا بگذارد! نه!!! پله به پله پیشرفت او را تحسین کنید و در عین حال او را تشویق کنید که در مراحل بعدی سعی کند اشتباهات خود را جبران کند.

اگر اعتماد به کودک با چاشنی تحسین و تشویق باشد قطعا جواب خواهد داد اما درصورتی که با انتقاد و سرزنش های سفت و سخت باز او را به خاطر اشتباهاتش سرزنش کنید همچنان به صحت کارهای خودش اطمینان نخواهد داشت و باز از ترس اینکه مورد انتقاد قرار گیرد، برای انجام کوچکترین کارها به شما وابسته خواهد بود و مدام از شما کمک خواهد گرفت.

فراموش نکنید که کودکان توانمند محصول والدین صبور و مشوق هستند نه والدین سخت گیر و منتقد! سخت گیری های پی در پی نه تنها به او کمکی نمی کند و روح و روان هردوی شما را آزرده می سازد، بلکه ممکن است برای همیشه فرزند شما را از فعالیت های مورد نظرتان برهاند. پس اعتماد، تشویق و تحسین را در همه ی مراحل در دستور کار خود قرار دهید. صبور باشید و شکفتن استعدادهای فرزندتان را ببینید و لذت ببرید

رژیم غذایی کودکان بیش فعال

· ** رژیم کم شکر و پرهیز از خوردن قندهای ساده و شیرینی ها

· ** حذف یا کاهش آلرژن های غذایی مانند نوشابه های گازدار ، آدامس ، سس ، آبلیمو ، کنسروها ، مربا ، ترشی ، کمپوت ها ، قهوه ، چای ، شکلات ، پنیر و ...

· ** درمان کمبودهای تغذیه ای احتمالی و استفاده از مکمل های غذایی

· ** حذف یا کاهش افزودنیهای خوراکی و رنگ های مصنوعی مثل بادام بوداده ، ادویه های معطر ، آبنبات ها ، کیک ها دسر ها و . . .

· ** استفاده از منابع غذایی حاوی امگا 3 مانند ماهی ، روغن زیتون و گردو در برنامه های روزانه

· ** استفاده از میوه و سبزی تازه

· ** حذف غذاهای سرخ شده

· ** محدودیت مصرف غذاهای لبنی

· ** حذف کاکائو ، شکلاتهای حاوی قهوه ، نسکافه ، چیپس ، پفک

· ** افزایش مصرف آب

· ** غلات صبحانه ، نان ، ماکارونی ، جو ، برنج ، سیب زمینی از مواد نشاسته ای هستند که عوارض جانبی ندارند

در آخر خاطر نشان می کنیم که غذاهای مشکل ساز باید تعیین و سپس از یخچال
و قفسه های خانه حذف شوند . همچنین سعی کنید همیشه با خواندن برچسب های غذایی از مواد تشکیل دهنده آن ها آگاه شوید .

'گردآوری توسط مهرنوش زمانی